تأمین عبور و مرور در راه‌ها یک هدف ملی است که سازمان‌ها و نهادهای متعددی در آن مسئول و دارای وظیفه هستند و دستیابی به این هدف نیازمند عملکرد هماهنگ و همکاری تمامی دستگاه‌ها و نهادهای مسئول از حوزه قانون‌گذاری و اجرایی گرفته تا اهتمام جدی مردم و کاربران راه‌ها به اجرای قوانین و مقررات است با توجه به این موضوع به‌منظور مدیریت یکپارچه بر حوزه ایمنی راه‌ها در سال ۱۳۸۲ کمیسیون ایمنی راه‌ها با حضور کلیه دستگاه‌های مسئول در حوزه ایمنی عبور و مرور راه‌ها در کشور تشکیل گردید و تمام تلاش این کمیسیون ایجاد هماهنگی میان دستگاه‌های عضو کمیسیون و جلب همکاری آنان در راستای کاهش تصادفات و تلفات رانندگی در کشور بوده است. به دلیل تردد وزارتخانه‌ها و ادارات مسئول و لزوم ضمانت اجرایی مصوبات و تخصیص بودجه به ایمنی راه‌ها ارتقا این سطح کمیسیون ایمنی راه‌ها به شورای عالی ایمنی راه‌ها تحت ریاست شخص رئیس‌جمهور محترم ضروری است تا با توجه به پتانسیل‌های موجود در درون دستگاه‌ها مرتبط با ایمنی راه بتوان استفاده بهینه صورت گیرد.
موازی کاری و فعالیت های پراکنده در حوزه تصادفات موثر نیست
تا زمانی که در کشور این شورای عالی ایمنی راه‌ها تشکیل نگردد ما شاهد فعالیت‌های پراکنده و موازی و جزیره‌ای دستگاه‌های اجرایی مرتبط با ایمنی راه توانمندی لازم را نداشته و به اهداف واقعی که کاهش تصادفات باشد نمی‌رسد. کلیه دستگاه‌ها مرتبط با ایمنی راه باید از یک مرکز واحد فرماندهی (بالاترین مقام اجرایی کشور یعنی رئیس‌جمهور) دستور بگیرند تا توان و پتانسیل‌های دستگاه‌های ایمنی راه هدر نرود.
در حال حاضر چند وزارتخانه و نهاد دولتی عضو کمیسیون ایمنی راه‌ها هستند تصمیمات قابل‌توجهی هم در خصوص ایمنی راه مصوب می‌شود اما چون آن رهبری و فرماندهی و پیگیری بالاترین مقام مملکتی شخص رئیس دولت را ندارند آن تصمیمات و مصوبات ضمانت اجرایی ندارند. مثال مصوبه مربوط به وزارت بهداشت درمان یا وزارت راه شهرسازی یا صنعت معدن تجارت، یا وزارت کشور یک وزیر به وزیر دیگر نمی‌تواند در خصوص اجرای مصوبات امرونهی و بازخواست و یا دستور لازم صادر نماید.
وضعیت جاده‌ها به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل ایجاد حوادث جاده‌ای
بعد از عامل انسانی، راه‌ها و جاده‌ها به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عوامل ایجاد حوادث جاده‌ای شناخته می‌شود احداث و ایجاد ایمنی در جاده‌ها با جدیت بیشتری موردتوجه قرار گیرد تا بتواند حداقل قسمتی از سهل‌انگاری رانندگان و مشکلات فرهنگ رانندگی که عمدتاً سرعت غیرمجاز و سبقت غیرمجاز است را جبران نماید.
جداسازی باندهای عبوری رفت‌وبرگشت ایجاد آزاد راهه‌ای موردنیاز دور کردن کسب‌وکار وزندگی مردم از حاشیه راه‌ها نصب دوربین‌های نظارتی در آن‌ها خط‌کشی نصب علائم مکفی، روکش مناسب آسفالت جاده‌ها، تقاطع غیر هم‌سطح در کاهش تصادفات نقش بسیار مهمی دارند. یکی دیگر از مواردی که می‌تواند در ایمنی جاده‌ها مؤثر باشد گرفتن غرامت از راه‌سازانی است که کار خود را به‌درستی انجام نمی‌دهند و جاده‌های ناامن و بی‌کیفیت می‌سازند.
سهم ایمنی خودروها
بعد از عامل ایمنی جاده خودروسازان نیز برای کاهش تصادفات و تلفات رانندگی، با بالا بردن استاندارد خودرو و ایمنی سرنشینان امنیت خودروها را فراهم نمایند. در تصادفاتی که طبق نظریه کارشناسان محترم پلیس راهور در هر تصادفی که خودرو ساخت آن کارخانه یا شرکت در وقوع تصادف نقش اساسی و مؤثر داشته گرفتن غرامت از خودروسازان می‌تواند در ممانعت از تکرار ساخت خودروهای معیوب و بی‌کیفیت و رفع نواقص آن تأثیر بسزایی داشته باشد.
شرایط رقابتی با خودروسازان جهانی در میان تولیدکنندگان داخلی نیز برای ارتقاء ایمنی خودرو و به دنبال آن کاهش تلفات رانندگی راهگشا باشد. خودروها تولید داخل کشور به دلیل فقدان استحکام در اثر سرعت و یا سبقت غیرمجاز پس از برخورد با خودروهای دیگر و یا با اجسام ثابت کنار جاده یا واژگونی به‌راحتی متلاشی‌شده و سرنشینان آن به‌راحتی کشته می‌شوند.
سازمان ملی استاندارد ایران برای هر خودرو بیش از این استاندارد لازم را در نظر گرفته است مثلاً برخی از این استانداردها مربوط به اشتعال اجزای قابل اشتعال در خودرو است که باید استانداردهای لازم و کامل‌تر و دقیق‌تری در خودروها لحاظ شوند به‌طوری‌که بر اساس بند ۵ ماده ۱۰۰ از فصل سوم آئین‌نامه مدیریت ایمنی حمل‌ونقل و سوانح رانندگی مصوبه شهریورماه سال ۱۳۸۸ هیئت محترم دولت که به امضاء رئیس‌جمهور وقت رسید و به ادارات ذی‌ربط ابلاغ شد کمیسیون تخصصی ناوگان وزارت صنعت معدن تجارت موظف به بررسی سالانه تصادفات و تلفات هر یک از انواع وسایل نقلیه موجود در کشور و اعلام سطح ایمنی نسبی آن‌ها برحسب درجه‌بندی است.
حمایت های بی چون و چرا
متأسفانه در کشور ما (به مدد حمایت‌های بی‌چون‌وچرا، حذف رقابت، ترجیح دادن منافع خودروسازان بر منافع و ایمنی و جان مردم برخلاف اصول حاکم بر تمامی جوامع بشری) کیفیت و ایمنی خودرو چندان معنی ندارد ما همچنان شاهد آتش‌سوزی وسایل نقلیه سواری و اتوبوس‌ها در اثر تصادف که عموماً هم ناشی از سرعت و سبقت‌های غیرمجاز هست و سوختن سرنشینان خودروهای تولید داخلی در جاده‌ها کشور هستیم.
نبود آموزش‌های جامع رانندگی در ایران
دیگر معضلات بخش حمل‌ونقل جاده‌ای در کشور ما نبود آموزش‌های جامع و ارائه گواهینامه رانندگی به هر شخص با هر نوع توانایی است در حال حاضر آموزش‌های رانندگی بسیار سطحی بوده و آزمون‌های ارائه گواهینامه رانندگی در ایران نسبت به کشورهای توسعه‌یافته شرایط خوبی ندارد به نظر می‌رسد مفهوم رانندگی خودرو در ایران دچار سهل‌انگاری شده است.
نباید تفاوت چندانی بین سطح آموزش خلبانان هواپیما، دریانوردان کشتی‌ها و رانندگان حمل‌ونقل جاده‌ای وجود داشته باشد چراکه در این سه مورد جان عده کثیری از افراد جامعه در دستان رانندگان است. در بخش حمل‌ونقل ناوگان عمومی کم بودن درآمد رفاه معیشت باعث شده است رانندگان برای حمل‌ونقل هوشمند its با استفاده از فناوری اطلاعات موجب ارتقاء سطح کارایی و ارزانی در حمل‌ونقل می‌شود و ارتباط مناسبی بین انسان و وسیله نقلیه و جاده برقرار می‌نماید.
دو رویکرد توسعه ایمنی راه ها
در توسعه ایمنی راه دو نوع رویکرد در دنیا تعریف‌شده است:
اول رویکرد توسعه فیزیکی زیرساخت و
دوم رویکرد مدیریت رفتار.
توسعه زیرساخت گسترش فیزیکی طول و عرض جاده متناسب با میزان ترافیک عبوری از آن راه با در نظر گرفتن کلیه ملاحظات مهندسی ترافیک هست و در مدیریت رفتار تغییر الگوهای رفتاری مانند ادراک راننده نسبت به افزایش و یا کاهش سرعت وسیله نقلیه و یا سبقت گرفتن غیرمجازی هست.
کشورها تجربه‌های متفاوتی در این خصوص دارند کشورهای توسعه‌یافته چون توسعه متوازن دارند در ابتدا شبکه راه‌ها را تکمیل و در مرحله بعد مدیریت رفتار راننده را در اولویت و در کنار رویکرد اول قرار می‌دهند.
صدور گواهینامه رانندگی سخت گیرانه، آموزش و اعمال مقررات که مکمل یکدیگر هستند. ما با تعریض راه سرعت وسیله نقلیه افزایش داده‌ایم و از جهتی دیگر با اینکه دنیا سرعت را یکی از مؤلفه‌های پیشرفت و ترقی سنت‌ها می‌داند مانع سرعت وسایل نقلیه در راه‌ها می‌شویم و صدها موانع فیزیکی برای کاستن سرعت وسایل نقلیه در سر راه برای انواع و اقسام وسایل نقلیه مدرن و پیشرفته روز دنیا به وجود می‌آوریم.
وضعیت جاده‌های استان گیلان و ایمنی راه
جاده‌های استان گیلان علی‌الخصوص بزرگراه‌ها به علت مهندسی ترافیکی هیچ‌گونه تناسبی با وسایل نقلیه دارای فنّاوری و سرعت بالا ندارند و برای حفظ جان تردد هزاران عابر که طول شبانه‌روز به علت تصمیمات جزیره‌ای سلیقه‌ای و برنامه‌ریزی غلط با احداث هزاران واحد تجاری، مسکونی، کارگاهی به دلیل خواسته‌های احساسی و به‌اصطلاح رفاه حال روستانشینان عزیز و میل به داشتن خودرو توسط اهالی روستا، جاده‌ای را با داشتن نواقص هندسی و قوس‌های شدید، غیرقابل دید در رانندگی، کم‌عرض و نداشتن روشنایی لازم و تفکیک نبودن سهم عبوری، راه را برای تردد صدها خودرو فراهم می‌سازیم که سرعت و سبقت غیرمجاز در این‌گونه راه‌ها به دلیل معایب گفته‌شده آمار تلفات و تصادفات را بالا برده است.
با توجه به بوم گردی تعداد زیادی از مسافران غیربومی که از آن راه عبور می‌نمایند تصادف و مرگ‌ومیر آنان را سبب شده است.
سالانه ۱۶ هزار نفر جان خود را در تصادفات از دست می‌دهند
سالانه ۱۶ هزار نفر جان خود را در تصادفات از دست می‌دهند تعداد زیاد هم سالانه دچار معلولیت و مصدومیت شده و تا آخر عمر با این معلولیت‌ها به زندگی ادامه می‌دهند.
آسیب‌های اجتماعی و اقتصادی حوادث ترافیکی در کشور ما ایران عدد بسیار بالایی است حدود ۶ الی ۸ درصد تولید ناخالص داخلی کشور را شامل می‌شود جامعه ایمن به مفهومی که در جهان ترویج می‌شود ازیک‌طرف نشانگر مسئولیت اجتماعی مردم است که خود را یک عضو مؤثر و مسئول جامعه بداند و موضوعاتی مثل قوانین دینی را در خود نهادینه کند و از طرف دیگر جلب‌توجه مسئولین برای سرمایه‌گذاری و تدوین یک نظام برنامه‌ریزی مؤثر برای کنترل حوادث جاده‌ای است.
هنجارشکنی در سرعت و سبقت غیرمجاز به عوامل محیطی و عوامل روانی بستگی دارد از جمله : عوامل محیطی، عجله، شتاب، ترافیک سنگین خیابان‌های شهر و جاده، آب‌وهوا، آلودگی صوتی و آلودگی هوا، از دست دادن وقت، عوامل روانی خشم، ترس، اضطراب، ناکامی، درد شدید، مصرف داروهای روان‌گردان.
رانندگان تهاجمی و هنجارشکن نسبت به قوانین که سرعت و سبقت غیرمجاز دارند به ۵ گروه تقسیم می‌شوند
گروه اول: گروه سرعتی‌ها این گروه اکثراً از سرعت غیرمجاز در هر موقعیت و شرایطی لذت می‌برند و باعث تصادفات وحشت ناکی می‌شوند.
گروه دوم گروه سبقتی‌ها رانندگان سبقتی به دلیل ناامنی و ناپختگی شخصی عموماً حوصله و صبر لازم را در راه ندارند حرکت پشت سر خود را روی مقابل را ندارند و در هر موقعیت و شرایط لازم تلاش می‌کنند بدون توجه به اینکه موقعیت مناسب و مجاز است یا غیرمجاز مجاز اتومبیل و یا اتومبیل‌های پیش رو سبقت غیرمجاز می‌گیرند.
گروه سوم گروه خودنماها هستند این افراد عموماً از دسته‌های رانندگان تهاجمی هستند که می‌خواهند با حرکات نمایشی و غیرعادی و خطرناک توجه دیگران را به اتومبیل خود و با نمایش رانندگی تهاجمی خود جلب کنند و در بسیاری از مواقع از تمرکز و توجه لازم در هدایت مطلوب وسیله نقلیه خود بازمی‌مانند و تصادف را به وجود می‌آورند. در خیابان‌ها و جاده‌های استان گیلان اغلب در میان اقشار جوان با خودروهای مدرن مشاهده می‌شوند.
گروه چهارم گروه قانون گریز و لجام‌گسیخته ها، این گروه از رانندگان تهاجمی با شخصیت متزلزل و بعضی با مصرف مواد روان‌گردان و مخدر و الکل هیچ‌گونه احساس تعهدی در به مقررات تابلوها و چراغ‌های راهنمایی رانندگی و پلیس از خود نشان نمی‌دهند.
گروه پنجم گروه رقابتی‌ها این قبیل از رانندگان تهاجمی در جاده و خیابان همه رانندگان را رقیب خود می‌دانند و میل سلطه و برتری‌جویی بر شخصیت ناآرام پر از عقده و ناکامی ایشان حاکم می‌شود.
با توجه به گروه‌های رانندگان تهاجمی یادشده وضع‌کنندگان قوانین و مجریان قانون باید برای حفظ ایمنی راه‌ها و خیابان‌ها مناطق شهری برای حفظ سلامتی شهروندان قوانین لازم را وضع نمایند.
درباره ایمنی راه ها بیشتر بخوانید
