فروش محصولات کشاورزی توسط دستفروشان کنار جاده همیشه رواج داشته و این یک پدیده جدید نیست. در بسیاری از سفرنامه‌ها از این نوع کسب و کار خاطراتی نقل شده است. در روزگاری که مردم با قاطر و کجاوه و گاری هم سفر می‌کردند، کشاورزها محصولات خود را برای فروش کنار جاده می‌آوردند ولی آن زمان خطری به نام تصادفات جان و مال آن ها را تهدید نمی کرد. در عصر ماشین، روزگاری که جاده‌ها مملو از خودرو ها شده، این جور خریدها بیشتر رواج پیدا کرده است از اینرو پدیده ای به نام تصادفات رانندگی ازدیاد پیدا کرده است که متاسفانه خیلی کم به این جنبه با اهمیت دستفروشی کنار جاده پرداخته شده است.
چرا دستفروشی کنار جاده رواج دارد؟
خرید از دستفروشان کنار جاده بخشی از فرهنگ ما شده است و اکثر ما دوست داریم کنار جاده و یا سرباغ خرید کنیم، این میل و سلیقه عمومی به طبقه اجتماعی خاصی مربوط نیست و مردم از همه طبقات حتی طبقه اعیان تمایل به این گونه خریدها دارند. طبقه متوسط و ضعیف که از گرانی‌ها خسته شده اند دوست دارند در این فرصت میوه و تره‌بار ارزان بخرند.
گرچه در جاده‌های شمال ایران، جاده هراز و چالوس و رشت قزوین دستفروشی کنار جاده به وفور دیده می‌شود، اما در همه نقاط ایران می‌شود فروشگاه‌ها یا دستفروشان کنار جاده مشاهده کرد. مثلا در ایام نوروز که سفر به استان‌های جنوبی برای سیاحت و تفریح رواج دارد، در جاده اهواز بساط فروش هندوانه و کاهو برپا می‌شود، در جاده کاشان، با وجود این‌که مغازه‌های متعدد فروش گلاب وجود دارد ولی کنار جاده هم می‌شود گلاب خرید ودر رودبار با وجود تعداد زیادی مغازه زیتون‌فروشی بازهم زیتون توسط دستفروشان کنار جاده فروخته می شود. تقریباً در بیشتر نقاط جاده هراز ماهی‌فروش‌های زیادی دیده می‌شود . در جاده دماوند خیار دماوند معروف است، اگر بخواهیم ایران را بر حسب مواد و محصولاتی که در کنار جاده فروخته می شوند به پنج ناحیه تقسیم کنیم این نواحی عبارتند از:
۱-دستفروشی کنار جاده در نواحی جنوب کشور:
دستفروشی کنار جاده تقریبا در تمامی نقاط ایران دیده می شود به عنوان مثال در جنوب کشور شهرهای میناب و بندر عباس عمده دستفروشان به فروش انواع ماهی، انواع لباس، پلاستیک و دستمال کاغذی مشغول هستند. در چابهار بازار زن ها لباس های بلوچی ادویه جات، تمبر هندی و اقلامی از این دست به فروش می رسد .
۲-دست فروشی در نواحی مرکزی کشور:
در مرکز کشور شهریور ماه زمان برداشت میوه های باغی استان چهارمحال و بختیاری از جمله هلو، گردو، بادام، انگور و…. است، باغداران محصولات باغی خود را به کنار جاده ها آورده و می فروشند و بازار داغی را در مناطق مختلف استان رقم زده اند.
در اتوبان های تهران گل، دستمال کاغذی، سی دی ، مواد مخدر و در استان های مرکزی انار در اصفهان، محصولات کشاورزی(هندوانه) و تنقلات در جاده زرین شهر به فروش می رسد. در آزاد راه قزوین فروش انگور و پسته و چغاله بادام و گوجه سبز، تنقلات ترش نظیر ترشک و لواشک رواج دارد.
۳-دست فروشی در نواحی شمال کشور :
در شمال کشور دستفروشی کنار جاده بیشتر از سایر استان ها رواج دارد .در جاده های مازندران اختصاصا فروش مرکبات نان و شیرینی های سنتی نظیر نان ییلاقی، برنجک، باب دندون و مغزها نظر فندق و گردو بیشتر مشاهده می شود. صنایع دستی حصیری ، انواع ترشی، سبزیجات انواع ترشی و مربا و نمد،گبه، گلیم و فرش‌های دست بافت نیز مشاهده می شود.
رواج دستفروشی کنار جاده در گیلان
در استان گیلان می توانید تمام محصولات کشاورزی ارگانیک و سالم محلی را تر و تازه از دستفروش ها خریداری کنید. از گذشته های دور، مردم روستاهای اطراف برای فروش محصولات خود به این بازار های محلی می آمدند. محصولات کشاورزی از قبیل میوه و سبزی و صیفی پاچ باقلا سبز و سبزی خوردن محلی، تولیدات کشاورزی همانند بهترین رب انارهای خانگی، زیتون و روغن زیتون تا صنایع دستی مردم شمال کشورمان همانند حصیر، زنبیل و دست بافته‌های زیبای پشمین را می توانید از این بازارها خریداری کنید.
همچنین فروش تخم مرغ، مرغ و خروس نیز برای طبخ غذا در این بازار رواج دارد. ماهی و انواع ادوات ماهیگیری دستی که توسط مردم روستایی ساخته شده اند، انواع طیور، انواع ترشی‌های محلی، برنج، کلوخ نمک، روناس برای تهیه ماهی شور، گردو ایرانی و پنیر محلی معروف به سیاه‌مزگی ، کره ماسال، آبغوره، کدوی محلی، سیر و فلفل محلی، ماهی شور و دودی و سوهان کنجدی، حلوای ضیابر، حلوای خرش و حلوای برشی، رشته خوشکار، زولبیا بامیه، خرفه نان، شکر سرخ انواع کاکا کدو و کلوچه فومن.
روسری یا چارقد های ترکمن نیز به طور رایج در حاشیه جاده شرق مازندران و گلستان و گلیم در جاده های توالش گیلان عرضه می شود.
۴-دستفروشی در نواحی غرب کشور:
در غرب کشور استان کردستان، عمده ترین تامین کننده توت فرنگی کشور، در جاده های کردستان زنان و بچه هایی در کنار جاده ها مشغول فروش توت فرنگی بوده و از این طریق امرار معاش می کنند.
در استان لرستان محصول غالب انگور و شیره آن است و و در اردبیل که در شمال غربی کشور واقع است بیشتر عسل و سرشیر و آش دوغ به فروش میرسد.
۵-دستفروشی در نواحی شرق کشور:
دستفروشی کنار جاده در شرق ایران نیز به مانند سایر نواحی رواج دارد. محصولات کشاورزی نظیر خیار، خربزه و هندوانه و میو ها عناب، زرشک، زعفران و سنجد همچنین انار، پسته، بادام، سیب، گلابی، به، گیلاس، آلبالو، زرد آلو، هلو، خرما، توت، شاتوت، گردو، انجیر و سنجد از دیگر محصولات باغی این استان ها است که در جاده های مواصلاتی مشهد به فروش می رسند.
در نهایت باید گفت در ایران از دیرباز مردم از همه طبقات اجتماعی به خرید محصولات متنوع اعم از خیار و خربزه و… گبه و گلیم در کنار جاده ها راغب هستند. در این بین شاید کمترین تصوری که می شود این است که با توقف خودروی خود برای خرید ممکن است جان فروشندگان را به خطر انداخته و آن ها را در یک تصادف رانندگی درگیر نمایند.
مطالعه متن دست فروشان کنار جاده یکی از عوامل بارترافیکی و تصادفات جاده ای را در مورد دستفروشی در سایر کشور ها به شما توصیه می کنیم.
سایر مطالب مرتبط با عوامل موثر بر تصادفات را از اینجا دنبال کنید.
