روز جهانی تروما ۲۵ مهرماه مصادف با ۱۷ اکتبر مبارک باد
امروز ۲۵ مهرماه روز جهانی تروما است. در ادامه مفهوم Trauma و تاریخچه روز جهانی تروما را شرح خواهیم داد.
فهرست مطالب
- روز جهانی تروما ۲۵ مهرماه مصادف با ۱۷ اکتبر مبارک باد
- معنی تروما
- دسته‌بندی و انواع تروما
- ۱۷ اکتبر روز جهانی تروما Trauma
- ارزیابی اولیه از یک بیمار تروما دیده
- تروما در ایران
- ۵۰ درصد عوارض ترومایی، مربوط به حوادث ترافیکی است
- در آسیب های تروما به شکل صد درصد می‌توان افراد را نجات داد
- کاهش قابل توجه میزان تلفات حوادث جاده‌ای
- تروما هر ساعت ۳ ایرانی را می‌کشد
- مراکز مرتبط با تروما
معنی تروما
منظور از تروما چیست؟
تروما هر آسیبی که در اثر افزایش انرژی ورودی به بدن ایجاد می‌شود. این انرژی ممکن است از نوع ضربه‌ای، مکانیکی، حرارتی (سوختگی)، شیمیایی یا انواع دیگر باشد.
تروما در دانش پزشکی به هر نوع ضربه، جراحت، شوک آسیب و حادثه وارد شده بر بدن انسان گفته می‌شود با این شرط که از خارج به بدن وارد شود و عامل درونی یا بیماری در بدن علت ایجاد آسیب نباشد. کارشناسان معتقدند، سه عامل عمده مرگ و میر در دنیا به ترتیب بیماریهای قلبی و عروقی، انواع سرطان و تروما است که در کشور ما «تروما» در رتبه دوم قرار دارد.
سالانه حدود ۵ میلیون نفر در جهان جان خود را به علت حوادث قابل پیشگیری از دست می دهند.
دسته‌بندی و انواع تروما
تروما را می‌توان براساس محل آسیب مانند ترومای سر، ترومای شکم و جُز اینها تقسیم‌بندی کرد یا بر اساس ویژگیهای عاملِ ایجادکنندهٔ تروما مانند ترومای نافذ شکم (مثلاً با شیء بُرنده) یا ترومای غیرنافذ (بلانت) و همچنین ترومای حرارتی یا فشاری (باروتروما) و جُز اینها نامگذاری کرد.
پلی تروما
ترومای سر
ترومای سینه
ترومای شکم
ترومای صورت
ترومای طناب نخاعی
ترومای لگن
ترومای بافت نرم
تاریخچه روز جهانی تروما
نخستین آسیب ثبت شده در جهان که از طریق وسایل نقلیه رخ داده است، مربوط به یک موتورسوار نیویورکی در سال ۱۸۹۶ بوده است. بعد از آن و در همان سال یک عابر پیاده ساکن لندن جان خود را در اثر برخورد با یک وسیله نقلیه از دست داد.
این در حالی است که صد سال بعد تعداد مرگ های ناشی از حوادث ترافیکی، به ۲۵ میلیون نفر رسید و همین موضوع، کارشناسان جهانی را بر آن داشت که از این امر به‌عنوان فاجعه خاموش قرن یاد کنند و به همین مناسبت ۱۸ اکتبر ( ۲۷ مهر) را به‌عنوان روز جهانی تروما نامگذاری کنند. این در حالی است که سالانه هزاران مرگ و میلیون ها جراحت ناشی از تروماهای مختلف به وقوع می پیوندد و میزان این مرگ و میرها سال به سال در حال افزایش است.
۱۷ اکتبر روز جهانی تروما Trauma
مقابله با تروما، اهمیت تفاوت این موضوع در اورژانس و فوریت‌های پزشکی مشخص می‌شود٬ مثلا در برخورد با بیمار دچار سنکوپ و یا شوک٬ اگر عامل، بیماری باشد٬ امدادگر به‌راحتی می‌تواند اقدام به جابجایی بیمار کند. ولی در شرایط تروما٬ به علت وجود احتمال آسیب‌های شدید مانند قطع نخاع٬ هرنوع جابجایی و حرکت بیمار بدون حمایت و ثابت نمودن بدن و توسط اشخاص غیر مجرب ممنوع است.
تروما را می‌توان براساس مکانیسم آسیب (حوادث ترافیکی، سقوط، حوادث منزل، …)، محل آسیب ( سر، شکم و …) و یا بر اساس ویژگیهای عامل ایجادکننده تروما ( ترومای نافذ شکم ( با شئ بُرنده) یا ترومای غیرنافذ (بلانت) و همچنین ترومای حرارتی یا فشاری (باروتروما) و غیره) تقسیم بندی نمود.
امروزه Trauma از مباحث مهمی است که در اکثر کشورهای پیشرفته مورد توجه جدی قرار دارد؛ چرا که چهارمین علت مرگ در تمام دنیا و اولین علت مرگ در چهار دهه اول عمر محسوب می شود. سالانه هزاران مرگ و میلیونها جراحت ناشی از تروماهای مختلف به وقوع می پیوندد. این مرگ و میر سال به سال در حال افزایش است.
ارزیابی اولیه از یک بیمار تروما دیده
تروما در ایران
در ایران اگرچه بیماریهای قلبی- عروقی، اولین عامل مرگ و میر هستند، اما بیشترین عمر از دست رفته در کشور ما در اثر تروماست، چون بیماریهای قلبی – عروقی بیشتر در افراد مسن روی می‌دهند، ولی تروما معمولا در افراد جوان اتفاق می‌افتد.
کارشناسان ۵۰ درصد عوارض ترومایی را مربوط به حوادث ترافیکی می‌دانند؛ به‌خصوص در ایران یعنی در کشوری که به گفته کارشناسان در هر ۲۰ دقیقه یک نفر در اثر تصادفات یا جان خود را از دست می‌دهد یا دچار صدمات جدی و معلولیت‌های دائم می‌شود.
آنچه باید در مورد تروما بیشتر به آن پرداخته شود، توجه مضاعف به این موضوع است که مجلس، دولت، وزارت بهداشت و دانشگاه‌ها باید تمام توانشان را بسیج کنند تا سیستم تروما در کشور سازماندهی و دایر شود.
به همین علت در کشورهای پیشرفته برای حل این مسئله سیستم تروما یعنی سیستمی برای مدیریت و درمان مناسب مصدوم از صحنه حادثه تا پایان درمان و بازتوانی و برگشت مجدد و کارامد او به جامعه، ایجاد کرده‌اند.
۵۰ درصد عوارض ترومایی، مربوط به حوادث ترافیکی است
اگرچه بیماریهای قلبی عروقی، اولین عامل مرگ و میر هستند، اما بیشترین عمر از دست رفته در کشور ما در اثر تروما است، زیرا بیماریهای قلبی عروقی بیشتر در میان افراد مسن روی می‌دهد، اما Trauma معمولا در افراد جوان اتفاق می‌افتد.
این در حالی است که کارشناسان ۵۰ درصد عوارض ترومایی را مربوط به حوادث ترافیکی می‌دانند.، به‌خصوص در ایران یعنی در کشوری که به گفته کارشناسان در هر ۲۰ دقیقه یک نفر در اثر تصادفات جان خود را از دست می‌دهد و یا دچار صدمات جدی و معلولیت‌های دائم می‌شود.
در آسیب های تروما به شکل صد درصد می‌توان افراد را نجات داد
به گفته دکتر محمد رئیس زاده ، عضو شورای راهبردی ترومای کشور و فوق تخصص جراحی عروق، به سه دلیل توجه به تروما اهمیت دارد. ابتدا اینکه تروما، تقریبا سومین عامل مرگ و میر در کشور ما است. همچنین تروما و سوانح بیشترین عمر مفید را از جامعه ما می‌گیرد، به این دلیل که تصادفات معمولا در میان افراد ۲۰ تا ۴۵ سال رخ می‌دهد و اکثر افراد در جاده‌ها در این گروه سنی هستند.
وی می گوید: وقتی فرد ۲۰ سال در جاده بر اثر تروما از دست می‌رود، اگر سن امید به زندگی را ۷۲ سال در نظر بگیریم، یعنی نزدیک به ۵۲ سال عمر وی از بین رفته است، در حالی که در بیماریهای قلبی، عروقی و سرطان ها عمدتا سن‌های بالا درگیر هستند.
وی با بیان اینکه میزان عمر از دست رفته در Traumaیک و نیم برابر مجموع عمر از دست رفته بر اثر سرطان و بیماریهای قلبی و عروقی است، تصریح می کند: نکته دیگر اینکه می‌توانیم در موضوع تروما از سوانح و حوادث موثرتر جلوگیری کنیم در حالی که در موضوع بیماریهای قلبی، عروقی و سرطان‌ها اینگونه نیست.
ممکن است پیشگیری‌ها و درمان‌های در این دو نوع بیماری خیلی موثر واقع نشود اما در موضوع تروما به شکل صد درصد می‌توان افراد را نجات داد به این دلیل که در Trauma و تصادفات نیروی مفید جامعه از دست می‌رود و افراد مولد موثر و جوان جامعه دچار آسیب می‌شوند نکته دیگر اینکه درمان و پیشگیری از آن قطعی‌تر و درمان یافته‌تر از بیماریهای سرطان و قلبی عروقی است.
کاهش قابل توجه میزان تلفات حوادث جاده‌ای
رئیس زاده همچنین معتقد است: از سال ۸۴ که تقریبا ۲۷ هزار نفر تلفات جاده‌ای داشته‌ایم و هم اکنون این آمار در سال ۹۴ به ۱۶ هزار و ۷۰۰ رسیده است، کاهش قابل توجهی را با برنامه ریزی انجام شده داشته‌ایم اما همچنان عدد بالا است و در دنیا تقریبا مقام پنجم را به نسبت جمعیت داریم و پس از عراق قرار گرفته‌ایم.
اصلا زیبنده کشور ما نیست که سالانه حداقل ۱۶ هزار نفر از هموطنان خود را از دست دهیم، بالغ بر ۱۲ هزار میلیارد تومان ضرر اقتصادی تحمل کنیم و اگر سایر آسیب های اجتماعی و معلولیت‌ها را حساب کنیم خسارات مالی تا حدود ۵۰ هزار میلیارد در سال ذکر شده است. برخی کشورهای دنیا میزان تروما را با برنامه ریزی بسیار کاهش دادند و میزان آن را به زیر ۲ یا ۳ هزار نفر در سال رساندند که در این باره آموزش موضوع بسیار مهمی است.
تروما هر ساعت ۳ ایرانی را می‌کشد
اين رقمي است كه سازمان‌هاي بيمه‌گر در سال پرداخت مي‌كنند و ديگر ارقام واقعي اين خسارت كه گاه تا سال‌ها بر خانواده‌ها تحميل مي‌شود، قابل تخمين زدن نيست. به گفته پيرحسين كوليوند، مدير داخلي بيمارستان خاتم الانبياء يكي از اصلي‌ترين علل مرگ‌ومير در كشورمان تروما و تصادفات جاده‌اي است كه باعث مي‌شود هر ساعت ۳نفر از شهروندان جان خود را از دست بدهند و همين موضوع مي‌تواند خسارات جبران ناپذيري داشته باشد. نكته تأسف‌بار ماجرا آنجاست كه بيشتر كشته شده‌ها در تصادفات يعني ۵۷درصد افراد در گروه سني ۱۸ تا ۴۹سال هستند كه سن خدمات دهي به جامعه و نيروي كار محسوب مي‌شوند. با بروز اين اتفاقات تعداد قابل توجهي از افراد جوان كه مي‌توانند براي كشورمان بهره‌وري اقتصادي داشته باشند يا كشته مي‌شوند و يا براي يك عمر از معلوليت رنج مي‌برند و هزينه‌هاي زيادي را به جامعه تحميل مي‌كنند.
hamshahrionline.ir/x4sLN
اين رقمي است كه سازمان‌هاي بيمه‌گر در سال پرداخت مي‌كنند و ديگر ارقام واقعي اين خسارت كه گاه تا سال‌ها بر خانواده‌ها تحميل مي‌شود، قابل تخمين زدن نيست. به گفته پيرحسين كوليوند، مدير داخلي بيمارستان خاتم الانبياء يكي از اصلي‌ترين علل مرگ‌ومير در كشورمان تروما و تصادفات جاده‌اي است كه باعث مي‌شود هر ساعت ۳نفر از شهروندان جان خود را از دست بدهند و همين موضوع مي‌تواند خسارات جبران ناپذيري داشته باشد. نكته تأسف‌بار ماجرا آنجاست كه بيشتر كشته شده‌ها در تصادفات يعني ۵۷درصد افراد در گروه سني ۱۸ تا ۴۹سال هستند كه سن خدمات دهي به جامعه و نيروي كار محسوب مي‌شوند. با بروز اين اتفاقات تعداد قابل توجهي از افراد جوان كه مي‌توانند براي كشورمان بهره‌وري اقتصادي داشته باشند يا كشته مي‌شوند و يا براي يك عمر از معلوليت رنج مي‌برند و هزينه‌هاي زيادي را به جامعه تحميل مي‌كنند.
فرهنگ بيشتر، كشته كمتر
نقش فرهنگ‌سازي و آموزش مردم موضوع ديگري است كه كوليوند در نشست خبري كنگره بين‌المللي راه‌ها و نوروتروما بر آن تأكيد كرده و مي‌گويد: با توجه به اينكه اكثر حوادث رانندگي در فاصله ۲۰تا ۳۰كيلومتري شهرهاي بزرگ روي مي‌دهد فرهنگ‌سازي و آموزش و كمك دستگاه‌هاي اجرايي مختلف مي‌تواند تأثير بسزايي در كاهش اين تصادفات داشته باشد به‌طوري كه با همين فرهنگ‌سازي‌‌هاي انجام شده تعداد كشته شده‌هاي سال‌جاري به نسبت سال‌هاي گذشته ۶٫۳درصد كاهش داشته است و مي‌توان اين آمار را كمتر هم كرد. شاهد ديگر كوليوند براي اهميت فرهنگ‌سازي همان مثال معروف كمربند ايمني است كه با فرهنگ‌سازي براي آن آمار كشته‌هاي حوادث رانندگي به‌شدت كاهش يافت.
سرعت بيشتر، كشته كمتر
مدير داخلي بيمارستان خاتم الانبياء «سرعت در امدادرساني» را عامل ديگر كاهش تلفات توصيف مي‌كند و مي‌گويد: ۵۰درصد فوتي‌هاي تصادفات از محل حادثه به بعد اتفاق مي‌افتد.كوتاه شدن زمان امدادرساني و آموزش مردم براي امداد دقيق و اصولي به حادثه‌ديدگان مي‌تواند اين آمار را كم كند.طي چند سال اخير پليس راهور هم با اقداماتي مانند كاهش سرعت خودروها، لزوم بستن كمربند ايمني و… توانسته تا حد زيادي تعداد حوادث را كم كند اما اين اقدام نبايد متوقف شود. از سوي ديگر جامعه پزشكي نيز بايد مردم را نسبت به قبل بيشتر به اين موضوعات حساس كند و همه با هم با عزمي ملي براي كاهش تلفات در جامعه كار كنيم. كوليوند اما يكي از دلايل ديگر بالا بودن آمار كشته‌هاي تروما در ايران را نبود متخصص در اين زمينه مي‌داند و به همشهري مي‌گويد: بايد هر چه سريع‌تر به سمتي پيش برويم تا تيم‌هاي متخصص تروما را در كشور تربيت كنيم و همزمان سطح آگاهي مردم را در اين زمينه بالا ببريم.
روز جهانی تروما ۲۵ مهرماه مصادف با ۱۷ اکتبر است.
عبور چشم‌بسته از خيابان
اما دنيا با موضوع تروما چه كرده است؟ رئيس ايراني مركز تحقيقات علوم اعصاب مونستر آلمان مهم‌ترين رويكرد اتخاذ شده را تلاش براي ايمن كردن فضاهاي عمومي و حمل‌ونقل مي‌داند و مي‌گويد: خطوط عابر پياده و همچنين رانندگي بين خطوط مي‌تواند در كاهش تلفات تصادفات تأثير زيادي داشته باشد. مثلاً در اروپا هر فردي مي‌تواند چشم بسته از خطوط عابر پياده بدون هيچ دغدغه تصادفي عبور كند، يعني آنقدر در اين كشورها اين خطوط سفيد مورد اهميت قرار گرفته است. پروفسور گرجي مثالش را از آلمان انتخاب مي‌كند و توضيح مي‌دهد: در اين كشور پيش از اين آمار تلفات تصادفات بالغ بر ۲۵هزار نفر در سال بود ولي حالا به ۳هزار نفر در سال كاهش يافته. تيم اصلي اين كار نيز جامعه پزشكي آلمان بوده است. تصادفات، فقر در كشور را افزيش مي‌دهد، همانطور كه در يكي از آمارهاي بين‌المللي آمده بود تعداد ايتام ايراني در طول ۱۰سال گذشته افزايش يافته است، اين در حالي است كه يكي از عمده دلايل افزايش ايتام در ايران خسارات و تلفات تصادفات است. وزارت بهداشت هم با حضور به‌موقع مي‌تواند ۵۰درصد در كاهش خسارات نقش داشته باشد. بهترين اورژانس‌هاي دنيا نيز ۳ تا ۴دقيقه طول مي‌كشد تا بر سر بالين مصدومان تصادفي حاضر شوند. او مي‌گويد:در آلمان اگر كسي از چراغ قرمز عبور كند به پول ايران ۱۲ تا ۱۵ميليون تومان جريمه پرداخت كرده و ۳ستاره دريافت مي‌كند و اگر بار ديگر اين كار را انجام دهد از اين راننده تست حماقت مي‌گيرند.
۱۳هزار كشته در تصادفات امسال
يكي از مهم‌ترين و عمده‌ترين دليل مرگ‌هاي غيرطبيعي در كشور حوادث رانندگي است. تا پايان سال۱۳۹۰ آمار تلفات حوادث رانندگي همواره بيش از ۲۰هزار نفر در هر سال بود اما از سال۱۳۹۱ به بعد شاهد كاهش قابل توجه آمار تلفات رانندگي بوديم به‌نحوي كه اين آمار به زير ۲۰هزار نفر در سال رسيده است. با وجود اين كاهش، آمار فوت‌شدگان بر اثر تصادفات رانندگي همچنان در صدر آمار مرگ‌هاي غيرطبيعي قرار دارند و بيشترين دليل مرگ‌ومير را در موارد غيرطبيعي به‌خود اختصاص مي‌دهد. در ۹ماهه امسال ۱۳هزار و ۴۷۱نفر در حوادث رانندگي جان خود را از دست دادند كه اين رقم در مقايسه با مدت مشابه سال قبل كه آمار تلفات ۱۴هزار و ۳۷۰نفر بود ۶٫۳درصد كاهش داشته است.
مراکز مرتبط با تروما
وقتی به روز جهانی تروما اشاره می کنیم باید از مراکز تروما نیز نام ببریم.
مرکز تروما (به انگلیسی: Trauma center) یا مرکز خدمات رسانی اورژانس به مصدومان حوادث بخش‌هایی هستند که به مصدومان حوادث خدمات می‌دهند.
دسته‌بندی مراکز تروما
مراکز تروما به سه دسته تقسیم می‌گردند:
مراکز درجه یک: این مراکز همه امکانات مورد نیاز مصدومان را در سطح بالا و با حضور کادر فوق تخصصی ارائه می‌کنند و مصدومان ارجاع شده به این مراکز نیازی به گرفتن بخشی از خدمات خود در مراکز دیگر ندارند.مرکز تروما سنتر بیمارستان سینا یکی از این مراکز ترومای درجه یک است.
مراکز درجه دو: این مراکز اغلب در مراکز استان‌ها تأسیس می‌شوند.
مراکز درجه سه: این مراکز برای ارائه سریع خدمات به مصدومان حوادث کاربرد دارند
تعین درجه اعتبار این مراکز در آمریکا توسط کالج جراحان آمریکا (ACS) صورت می‌گیرد. [۲]و مراکز درجه یک دارای جراح متخصص تروما به صورت مقیم می‌باشند این جراحان در رشته‌های ارتوپدی و جراحی مغز و اعصاب آموزش‌های لازم برای بیمار ترومایی را دیده‌اند.
تصادف نیوز بار دیگر روز جهانی تروما را به تمامی کسانی که برای خدمت رسانی و سلامت مردم ایران در این امر مهم درگیر هستند تبریک میگوید.
سلام. بسیار ممنون